In januari kleuren de winkels rood en roze ter voorbereiding van Valentijnsdag. Op deze dag verrassen geliefden elkaar met rozen, chocolade, kaarten of andere cadeaus. Vanuit Europa waaide het over naar de Verenigde Staten waar de commerciële kansen werden opgemerkt en uitgebuit. Vervolgens konden Nederland, België, en andere landen niet achterblijven. De dag van de liefde hebben wij te danken aan de romeinen, christenen, Germanen, en andere tradities. Over de oorsprong van Valentijnsdag zijn verschillende theorieën en vervolgens hebben diverse culturen er een eigen draai aangegeven. Maar de liefde staat altijd centraal.
Deel deze infoGraphic op jouw website
Oorsprong van Valentijnsdag
De exacte oorsprong van Valentijnsdag is onmogelijk te achterhalen, omdat er destijds meerdere christelijke martelaren waren met de naam Valentijn. Met name priester Valentijn van Rome en bisschop Valentijn van Terni spelen de hoofdrol in de legendes rondom de feestdag. In het meest bekende verhaal werd op een 14 februari de priester Valentijn herdacht. Onder leiding van keizer Claudius II Gothicus (268 – 270) kwam de priester om tijdens een christenvervolging. Valentijn weigerde zich namelijk te bekeren. Volgens de verhalen heeft Valentijn voor zijn executie een wonder verricht door de blinde dochter van zijn cipier te helen.
In 496 benoemde paus Galesius de priester tot een heiligman. Valentijn van Rome werd begraven in Via Flaminia en diens relieken werden bewaard in de kerk en catacomben van San Valentino. Volgens de geschriften behoorde Via Flaminia tot een belangrijke bestemming van een bedevaart totdat de relieken werden overgeplaatst naar de kerk van Santa Prassede tijdens het pontificaat van Nicholas IV. De met bloemen bekroonde schedel van Sint Valentijn is nog altijd te bewonderen in de basilisk van Santa Maria in Cosmedin te Rome. Andere relieken zijn te zien in de Carmelite Church in Dublin te Ierland.
Andere varianten
Echter zijn er veel varianten op bovenstaand verhaal. In sommige verhalen huwde Valentijn een heidense soldaat en een christelijke vrouw. Een dergelijk huwelijk was in die tijd verboden. De liefdespriester, zoals Valentijn werd genoemd, werd door Claudius II opgepakt en uiteindelijk op 14 februari onthoofd. In een ander verhaal probeerde Valentijn tevergeefs de blinde dochter van de cipier te helen. Na zijn onthoofding ontving de dochter een briefje met een gele bloem, het kenmerk van Valentijn. Volgens deze legende kon het meisje direct zien en bekeerde haar vader zich tot het Christendom.
Volgens sommige theorieën leefde er in de derde eeuw een Christelijke priester genaamd Valentinus (oftewel, Valentijn), die goede daden verrichten door zieken, ouderen en armen te helpen. De priester genas bijvoorbeeld de blinde pleegdochter van Asterius, de stadhouder van Rome. Als blijk van dank bekeerde Asterius tot het Christendom en liet alle christelijke gevangenen vrij. Keizer Claudius II was hiervan niet gediend en besloot Valentinus te onthoofden. Wat het daadwerkelijke verhaal ook is, aan het einde van de verhalen wordt Valentinus of Valentijn door de kerk heiligverklaard en wordt 14 februari omgedoopt tot feestdag.
Romeins vruchtbaarheidsfeest
Tevens wordt Valentijnsdag gelinkt aan Lupercelia. Lupercelia is een feest ter ere van de Romeinse god Lupercus en is een oud vruchtbaarheidsfeest. De Romeinse priesters van de orde Luperci verzamelden zich bij een heilige grot. Volgens de legendes zijn in de grot Romulus en Remus opgegroeid, de stichters van Rome. Romulus en Remi zijn groot gebracht door een vrouwtjeswolf of lupa. Tijdens het feest offerden de priesters een geit, het symbool van vruchtbaarheid, en een hond, symbool voor zuivering. Vervolgens werd de geitenhuid in reepjes gesneden in een het zuiveringsbloed gedoopt.
Met deze reepjes sloegen de Romeinse priesters de vrouwen en gewassen in het veld. De vrouwen geloofden dat zij op deze wijze vruchtbaarder werden. Na het ritueel werden de namen van de vrouwen in een urn gedaan. Vervolgens trokken de vrijgezellen uit de stad een naam uit de urn en werd de jongeman aan desbetreffende vrouw gekoppeld. Vaak leidde de koppeling tot een huwelijk. Echter besloot paus Gelasius I het heidense feest te verbieden. De paus besloot het feest te vervangen voor een ander feest, namelijk een feest ter ere van de heilige Valentijn.
Anonieme liefdesverklaring
Vanaf ongeveer 1800 begon Valentijnsdag de vorm aan te nemen zoals wij het vandaag de dag kennen. Het werd een dag om anoniem de liefde te verklaren door het versturen van kaartjes. Het versturen van post was destijds erg duur, maar toch werden er in 1835 ongeveer 60,000 Valentijnskaarten in Brittannië verstuurd. Na de verdere ontwikkelingen van de pers en de totstandkoming van de postzegel werd het versturen van een dergelijke kaarten aanzienlijk goedkoper. Op massale wijze werden zoete kaarten geproduceerd waarvan luxe varianten werden voorzien van kant en lint.
Valentijnsdag over de wereld
Wat de oorsprong van Valentijnsdag ook is, inmiddels wordt het feest wereldwijd gevierd waarbij culture invloeden de dag verder vormgeven. Zo wordt er in de Verenigde Staten elk jaar ongeveer 190 miljoen Valentijnskaarten verstuurd. Hierbij is echter niet rekening gehouden met de miljoenen kaarten welke scholieren elkaar geven. Dankzij de commercie worden Amerikanen aangemoedigd cadeaus voor elkaar te kopen. In 2013 spendeerden zij gemiddeld 131 dollar per persoon. Een schijntje vergelijken met Singaporeanen. Gemiddeld spenderen zij tussen de 100 en 500 dollar per persoon.
Zuid-Amerika
In Zuid-Amerikaanse landen als Colombia, Costa Rica en Mexico is Valentijnsdag bekend als El Dia de los Enomorados, oftewel, De Dag van de Geliefden. In Guatemala staat de dag bekend als Dia del Cariño (Dag van de Affectie) en in Brazilië als Dia dos Namorados. In Brazilië wordt de dag op 12 juni gevierd in plaats van 14 februari. Op 12 juni wordt namelijk de heilige Sint Anthony herdacht. Tijdens Dia dos Namorados voeren alleenstaande vrouwen een ritueel uit in de hoop een goede partner te vinden. Brazilië viert geen Valentijnsdag op 14 februari, omdat het samenvalt met carnaval.
Verenigde Staten
In de Verenigde Staten is Valentijnsdag immens populair. Voor veel Amerikanen is het een reden om vrij te nemen van werk 
en de dag door te brengen met hun geliefde. Affectie en dankbaarheid wordt niet alleen getoond aan geliefden, maar ook leraren, ouders, en andere belangrijke personen. De traditie startte in de jaren 1800. De Britse kolonisten namen de feestdag mee. In 1847 werd door Esther Howland voor het eerst op fabrieksmatige en massale wijze velen Valentijnsdagkaarten geproduceerd. Sindsdien is Valentijnsdag een jaarlijkse traditie waarbij oorspronkelijk anoniem de liefde werd verklaard.
Vervolgens werd in de tweede helft van de twintigste eeuw het versturen van kaarten gecombineerd met kleine cadeautjes. Het was vooral aan de mannen een cadeau aan de vrouw te geven. Over het algemeen werden er bloemen en bonbons gegeven. Totdat de diamantenindustrie besloot aan te haken. Vanaf dat moment werd Valentijnsdag geassocieerd met het geven van dure cadeaus zoals juwelen en sieraden. De industrie leefde op en is sindsdien onlosmakelijk verbonden met Valentijnsdag. Tevens worden er in de Verenigde Staten ter ere van Valentijnsdag feesten, markten, diners, en meer evenementen georganiseerd.
China
In China wordt Valentijnsdag het feest van de dubbele zevens genoemd. Het feest wordt gevierd op de zevende dag van de zevende maand van de Chinese kalender. Hierdoor valt de feestdag elk jaar op een andere datum. De nacht van zevens is gebaseerd op de legende van Altair en Vega. Altair was een sterfelijke koeherder en Vega een goddelijke weefster. Na hun dood veranderden zij in sterren en werden gescheiden door de Melkweg. Op de zevende dag van de zevende maand vormen eksters uit de hele wereld een tijdelijke brug zodat de geliefden eens per jaar bij elkaar kunnen zijn.
Het feest kent oude tradities middels uitingen van huiselijke en ambachtelijke kunsten zoals borduurwedstrijden, weven en het bewerken van meloenen. Daarnaast is er een traditie waarbij jonge vrouwen een naald op het wateroppervlakte leggen. Als de naald niet zinkt, wordt desbetreffende vrouw als volwassenen gezien en krijgt zij toestemming een partner te kiezen. Inmiddels zijn ook de Westerse invloeden te vinden tijdens het feest. Ook grote steden kiezen er meer en meer voor om de westerse datum aan te houden. In deze steden is het inmiddels gebruikelijk om elkaar cadeaus te geven en uit eten te gaan.
India
In India werd Valentijnsdag pas in 1990 populair. Daarvoor werd er veel aandacht geschonken aan Kamadeva, de God van de Liefde, waarvan de Kamasutra afstamt. Echter werd Kamadeva sinds de Middeleeuwen niet langer geëerd en werd publieke vertoning van affectie niet langer geaccepteerd. Dit duurde tot ongeveer 1990, het moment waarom het commerciële Valentijnsdag in India het licht zag. Dankzij populaire tv-kanalen als MTV en radioprogramma’s groeide de industrie van de Valentijnskaarten. Het zorgde er ook voor dat over het algemeen de maatschappelijke opinie rondom publieke vertoning van affectie bijdraaide.
Hoewel Valentijnsdag in India steeds populairder wordt, is er nog steeds veel kritiek. De dag en viering wordt gezien als een aanval van de Westerse imperialisme en neokolonialisme. De protesten worden vooral geuit door politieke elites, maar ook de middenklasse uit kritiek. Volgens de protesten worden omstreden tradities zoals gearrangeerde huwelijke, fulltime moeders, en meer door deze commerciële feestdag bedreigd. Shiv Senaand, de Sangh Parivar, heeft haar volgers gevraagd Valentijnsdag te mijden, omdat het geen onderdeel is van de Indiase cultuur. Ook rechtse partijen zijn vijandelijk.
Japan
In Japan is Valentijnsdag geïntroduceerd door Morozoff Ltd., een chocoladebedrijf. Het bedrijf lanceerde in 1936 een reclame welke gericht was op buitenlanders. In 1956 begon Morozoff Ltd. met het verkopen van hartvormige chocolaatjes. Al snel volgde andere Japanse bedrijven en organiseerde een winkelcentrum de eerste ‘Valentine Sale’. Vanaf 1960 haakten meer reclames op het fenomeen in waardoor Valentijnsdag langzamerhand aan populariteit won. Dankzij een foutje in de vertaling geven in Japan vrouwen chocolade aan de mannen. Het geven van kaarten, snoepgoed, of bloemen is ongewoon. De Japanse vrouwen concentreren zich op het geven van de juiste hoeveelheid chocolade.
In 1980 lanceerde het Japanse National Confectionery Industry Association een dag op waarbij mannen worden aangespoord om de gever van hun Valentijns-chocolade te bedanken. Dit gebeurt op 14 maart. De mannen dienen een cadeau te geven welke twee- tot driemaal duurder is dan het ontvangen cadeau. Als de man geen geschenk teruggeeft, wordt dit gezien als een uiting van superioriteit. Het geven van een cadeau van gelijke waarde wordt gezien als een manier om de relatie te beëindigen. In eerste instantie werd alleen chocolade als cadeau gegeven, maar inmiddels zijn cadeaus als sieraden, accessoires, kleding, en lingerie acceptabel.
Zuid-Korea
Net als in Japan geven de vrouwen in Zuid-Korea hun mannelijke metgezel chocolade op 14 februari waarop mannen op 14 maart een cadeau teruggeven. Maar ook op de veertiende van alle andere maanden zien Zuid-Koreanen een reden om de liefde (of het gebrek eraan) te vieren. Vanaf januari wordt er de veertiende van de maand Kaarsendag, Valentijnsdag, Witte Dag, Zwarte Dag, Rozendag, Kusdag, Zilveren Dag, Groene Dag, Muziekdag, Wijndag, Filmdag en Omhelsdag gevierd. Zwarte Dag, op 14 april, wordt gevierd door degenen die geen cadeau hebben gekregen op Valentijnsdag of Witte Dag.
Engeland
In Engeland werd Valentijn voor het eerst schriftelijk in verband gebracht met de liefde dankzij Geoffrey Chaucher. In 1382 schreef Chaucher in zijn Parlement of Foules: “For this was on seynt Volantynys day/ Whan euery bryd comyth there to chese his make.” Daarnaast verwees Shakespeare in Hamlet naar Valentijn: “To-morrow is Saint Valentine’s day/ All in the morning betime/ And I a maid at your window/ To be your Valentine/ Then up he rose, and donn’d his clothes/ And dupp’d the chamber-door/ Let in the maid, that out a maid/ Never departed more”.
Dankzij een klassiek kinderrijmpje uit 1784 begon de populariteit van Valentijnsdag te groeien. Het kinderrijmpje gaat als volgt: “The rose is redt, the violet’s blue/ The honey’s sweet, and so are you/ Thou art my love and I am thine/ I drew thee to my Valentine/ The lot was cast and then I drew/ And Fortune said it shou’d be you”. In de jaren erop wordt het versturen van Valentijnskaarten ongekend populair. Er worden jaarlijks zo’n 25 miljoen kaarten verstuurd. In Engeland wordt Valentijnsdag ook weleens ‘Hallmarkday’ genoemd vanwege de commercialisering.
Benelux
In Nederland heeft Valentijnsdag pas halverwege de jaren negentig voet aan de grond gekregen. Voor die tijd probeerde de middenstand het feest te introduceren, maar zonder succes. Na de Tweede Wereldoorlog leefde het feest op, omdat de bloemensector opmerkte dat er rond 14 februari de handel met het buitenland toenam. Vervolgens werd geprobeerd geliefden in Nederland zover te krijgen elkaar op Valentijnsdag een rode roos of andere bloemen te geven. Uiteraard haakte andere commerciële bedrijven hierop in en nam de commercie rondom de feestdag toe.
Maar echt succesvol is Valentijnsdag in de Benelux niet meer. In de jaren negentig bereikte de feestdag zijn hoogtepunt. Veel boekwinkels, lingeriezaken, en bloemenwinkels profiteerden ervan. Echter daalde de populariteit alweer snel. Zo populair als Valentijnsdag in de jaren negentig was, is het niet meer. Velen vinden de feestdag niets meer dan een commercieel feest. In toenemende mate geven meer en meer Nederlanders aan de dag niet te vieren. In 2014 gaf 61 procent er helemaal niks aan te doen en in 2015 groeide dit percentage naar 64 procent.
Roemenië
In Roemenië wordt de liefde niet op Valentijnsdag gevierd, maar tijdens Dragobete op 24 februari. Tijdens Dragobete draait het niet om individuele cadeautjes, maar is het een moment om bij elkaar te komen. Volgens de legendes is Dragobete een god, vergelijkbaar met Eros of Cupido. Oorspronkelijk werd Dragobete als huwlijksmeester van de vogels gezien, maar na verloop van tijd werd deze godheid ook de huwelijksmeester voor de mensen. De dag begint doorgaans in kerk of het centrum, waar jongens en meisjes elkaar ontmoeten, om vervolgens in het bos of op de weide de wedergeboorte van de natuur te vieren.
Zoals in veel culturen verwaterden op den duur de tradities rondom Dragobete om plaats te maken voor de commerciële variant. Echter werd het traditionele Dragobete in de laatste jaren toch weer populairder. Hoewel oude rituelen en tradities minder belangrijk zijn, draait het feest wel om de gemeenschappelijke tradities. Rondom 24 februari worden geregeld concerten gegeven of andere evenementen georganiseerd waar je anderen ontmoeten kunt. Tevens is er een nieuw ritueel in het leven geroepen. Als je tijdens de stap op de voet van je partner stapt, wordt je gezien als de leider in de relatie. Althans, tot de volgende Dragobete.
Valentijn en de Islam
Hoewel het met Valentijnsdag draait om de liefde kritiseren meerdere Islamitische landen de feestdag. In Maleisië en Indonesië worden bijvoorbeeld op deze dag van de liefde protesten gehouden, omdat het feest niet bij de Islamitische cultuur hoort. Het hoofd van de Malaysian Islamic Development Department associeert Valentijnsdag met elementen van het christelijke geloof waardoor het niet gepast wordt geacht. Deze kritieken gaan in extreme gevallen gepaard met het overvallen van hotels waar buitenechtelijke stellen de nacht willen doorbrengen. Ook worden er flyers met een waarschuwing uitgedeeld, maar worden er ook arrestaties verricht.
Maleisië en Indonesië zijn niet de enige landen die Valentijnsdag boycotten. Zo mochten winkels in Saoedi-Arabië in 2008 geen rode producten verkopen. Echter ontstonden er als tegenreactie allerlei illegale winkels waar je rode rozen en inpakpapier kopen kon. Tevens zijn landen als Pakistan en Iran niet van de feestdag gecharmeerd. In 2011 werden er pamfletten gedrukt en verspreid met de waarschuwing dat het verkopen van aan Valentijnsdag gerelateerde producten verboden was. Als je er als onderneming voor koos de waarschuwing te negeren, kon je rekenen op juridische stappen.
Valentijn en symbolen
Valentijnsdag staat voornamelijk in het teken van rood, de kleur van de liefde. Echter worden meerdere symbolen met de feestdag geassocieerd. Een van de belangrijkste is uiteraard het hart, de plek waar alle emoties zitten. Althans, zo werd destijds gedacht. Inmiddels is alleen de liefde als emotie overgebleven waardoor het hart is uitgegroeid tot de plek van de liefde. In de weken voor Valentijnsdag kun je niet voor niks diverse hartvormige cadeaus kopen. Dit kun je combineren met een rode roos, de lievelingsbloem van de Romeinse Godin van de Liefde Venus.
Daarnaast is kant een symbool van Valentijnsdag. Voor de uitvinding van de papieren zakdoeken werden stoffen zakdoeken gebruikt en veel vrouwen kozen voor de kanten variant. Als een vrouw haar kanten zoekdoekje vallen liet, diende de dichtstbijzijnde man het doekje snel op te rapen. De etiquette schreef dit immers voor. Voor vrouwen was het een subtiele manier om in contact te maken met een heimelijke liefde. Verder zijn ook ringen een symbool van de liefde. Op de dag van de liefde kiezen veel mensen ervoor hun relatie om te zetten in een verloving.
Cupido
Op den duur werd ook Cupido in verband gebracht met Valentijnsdag. Inmiddels kennen wij Cupido als een mollige engel en de zoon van Venus die mensen bij elkaar brengt door hen met pijlen te beschieten. Echter is Cupido de Romeinse equivalent van de Griekse God van de Liefde Eros. Eros staat symbool voor de allesomvattende liefde, en voor liefde, verlangen, passie, en vruchtbaarheid. Hoewel Eros wordt beschreven als een grillig en nukkig kind, was de God erg populair. Er zijn veel verhalen rondom Eros tot leven gekomen waarbij het beschoten worden door pijlen een van de bekendste is.
Valentijn en bijgeloof
Oude legendes zijn uitstekend voer voor allerlei vormen van bijgeloof. Valentijn is geen uitzondering. Volgens een oud bijgeloof voorspel het soort vogel welke je op Valentijnsdag ziet de persoonlijkheid van je toekomstige partner. Bij het zien van een spreeuw trouw je met een arme man, bij een distelvink met een miljonair, bij een merel een priester of geestelijke man, bij een kruisbek een twistzieke man, bij een roodborstje een man die de misdaad bestrijdt en bij een uil helemaal geen man. In het laatste geval wordt je een oude vrijster.
Wil je weten hoeveel kinderen je krijgt? Snij dan een appel in tweeën. Het aantal kinderen wordt voorspeld door het aantal zaadjes in het midden van de appel. Als je tussen twee huwelijkspartners twijfelt, kun je het steeltje van de appel gebruiken. Hierbij moet je aan het steeltje draaien en bij elke draai de naam van een mogelijke partner uitspreken. De naam die je zegt zodra het steeltje valt, is de naam van je toekomstige partner. Tot slot kan een gevonden handschoen je leiden naar je uiteindelijke huwelijkspartner. Als je een handschoen vindt, wordt de eigenaar van de tweede handschoen je partner.
Valentijn en tradities
Door de jaren heen zijn er tal van tradities rondom Valentijn bestaan. Deze tradities gaan verder dan je wederhelft verrassen met een doos bonbons en een bosje rozen. Zo is het in Duitsland een traditie om elkaar engelachtige varkentjes te geven welke symbool staan voor lust en geluk. De Italianen hebben hun inspiratie gezocht in het boek en de film I want You waardoor nu overal hangslotjes worden opgehangen. Aan lantaarnpalen, hekken of bruggen. Na het ophangen van het slot wordt de sleutel weggegooid om de eeuwige liefde te symboliseren.
De Deense mannen en vrouwen combineren Valentijnsdag met Pasen. Deense mannen sturen hun geliefde een anonieme liefdeskaart. Als de ontvanger de afzender raadt, krijgt zij van desbetreffende een paasei. In Maleisië schrijven alleenstaande vrouwen hun telefoonnummer op een sinaasappel en gooien de vrucht in de rivier. Het is vervolgens aan de fruitleveranciers de taak om de telefoonnummers te verzamelen en door te verkopen. In Zuid-Afrika dragen de vrouwen de naam van hun geheime liefde op hun shirt. Dit is volgens hun een oud Romeinse traditie onder soldaten.
